Donderdag 3-10 zijn weer twee partijen in de bekercompetitie gespeeld. Ingrid van Rijs won van Flora Gaeta, de replay tussen Wladi Goosen en Kees Pruis is door Wladi gewonnen.

Op 10 oktober spelen Jan Poland en Arie de Groot (Arie moet winnen om door te gaan). Op 17 oktober spelen Marc Holla en Ton de Veij tegen elkaar en staat de partij tussen Jaap Poel en Wim Dekker op het programma. Voor de partij tussen Hans van Roekel en Romayn Brandsma is nog geen datum bekend, Hans heb ik nog niet bereikt en niet zeker is of hij mee wil doen.

Ik speelde de partij van onze 1^e teamspeler Romayn tegen Santpoort na en speelde uiteindelijk ook zijn laatste zet: Dg3. Wit was dodelijk getroffen en gaf op. Deze zet deed mij direct denken aan de legendarische partij Levitsky – Marshall uit 1912. Nu moet u niet denken dat ik een lopende encyclopedie van schaakpartijen ben, maar 1 van de 2 partijen die ik direct herken is de partij Levitsky – Marshall vanwege de laatste zet Dg3. Het verhaal gaat dat na deze zet Dg3 een regen van gouden munten over Marshall heen kwam op het schaakbord  De enthousiaste toeschouwers waren zo in extase waardoor deze regen van goud ontstond.

Laat ik u deelgenoot maken van deze historische partij waar ik aan moest denken na Romayn’s laatste zet. Tim Krabbé heeft deze laatste zet van Marshall betiteld als de no 3 van de meest briljante zetten aller tijden.  Marshall had zwart net als Romayn.   Als u op Google deze legendarische partij opzoekt ziet u direct een diagram met de eindstelling. Ik heb overwogen om dat ook bij dit schaakstukje te doen, maar ik leid u liever  geblinddoekt naar het hoogtepunt toe. Ga rustig achter de zwarte stukken zitten en speel de partij zet na zet na. Ik zal u leiden naar een schaakextase, die haar weerga niet kent. Bij de laatste zet zult u van uw stoel opspringen van verbazing en opnieuw uw liefde aan het schaakspel betuigen. U zult direct de partij in Fritz invoeren om te controleren of er misschien toch nog iets te vinden valt na Dg3. Bespaar u de moeite, ook Fritz gaf een klein kreetje van genot bij deze zet.

Laten we rustig beginnen aan de partij, opdat u uiteindelijk bij de apotheose belandt   1.d4 e6 2. e4 d5 3. Pc3 c5 4.Pf3 Pc6 5.exd exd 6.Le2 Pf6 7.0-0 Le7 8.Lg5 0-0 9.dxc Le6 10.Pd4 Lxc5 11.Pxe6 fxe 12.Lg4 Dd6  13.Lh3 Tae8 14.Dd2 Lb4 15.Lxf6 Txf6 16.Tad1 Dc5  17.De2 Lxc3 18.bxc3 Dxc3
Over 5 zetten gaat het gebeuren. Velen van u zullen nog onbevangen zijn en opmerken:  “nou het valt allemaal nog wel mee”. We gaan nu op weg naar een van de mooiste zetten aller tijden. De zet waardoor deze partij de titel “The American Beauty” kreeg. 19.Txd5 Pd4 20.Dh5 Tef8 21.Te5 Th6 22.Dg5? Txh3 23.Tc5 Dg3 !!!

Frank van der Velpen

Tijden veranderen en dat is maar goed ook, anders hadden we nog steeds in een berenvel rondgelopen. Bij het voetbal heeft de VAR zijn of haar intrede gedaan, bij het schaatsen zal de 10 km wel eens afgeschaft gaan worden en bij ons schaakspel moet alles alsmaar korter  en sneller.

In den beginne was er geen tijdslimiet aan een schaakpartij, dus partijen konden oneindig lang duren. Als iemand geen zet deed werd dat toch wel gezien als een vorm van tjjdrekken. Een leuke term in de tijd dat er geen schaakklok werd gebruikt. Om toernooien mogelijk te maken en het tijdrekken te stoppen werd zo’n 150 jaar geleden de schaakklok geïntroduceerd. De persoon die daar wel erg veel last van had was grootmeester Friedrich Sämisch. Hij was een trage denker en in een toernooi te Linköping verloor hij alle 13 partijen door tijdsoverschrijding.

De partijen konden nog steeds lang duren, want er was nog sprake van de afgebroken partij. De afgegeven zet ging in de enveloppe en bij toernooien werd een extra dag ingelast voor het uitspelen van de afgebroken partijen. Schaakclub Vianen heeft bij haar 75-jarig bestaan een boekje uitgegeven met verhalen over afgebroken partijen. Toen stond ik ook vermeld tussen Jan Timman, Hans Bouwmeester en Hans Böhm. Met schaakpartijen is het me nooit gelukt, maar met schaakverhalen wel.

Om de snelheid te verhogen en de lengte van de partijen te bekorten werd het afbreken afgeschaft. En dat heeft de Zeeslang geen goed gedaan.  Ik speelde zaterdag een partij van 70 zetten en moest op de weg terug naar huis denken aan de Zeeslang en haar zware tijden. Helemaal ter ziele is ze misschien nog niet, maar net als de Elfstedentocht zal ze niet vaak meer voorkomen. Vroeger werd ze gevreesd door schakers en vooral toernooileidingen. Orbaan vertelde in het beroemde en inmiddels verdwenen Schaakbulletin met smaak over de partij die 13 uur duurde en 114 zetten, die hij in 1966 in Eersel tegen Czerniak speelde. Tegen het ochtendkrieken had hij de winst weggegeven.

Een Zeeslang is een partij van meer dan 100 zetten. Schrikbeeld van iedere schaker. Deze term is gekozen, omdat de zeeslang, die in Azie leeft heel lang is. Ook is er sprake van een mythische zeeslang. Heel lang en monsterachtig. De langste officiële partij duurde 269 zetten en werd in 1989 gespeeld te Belgrado tussen Ivan Nikolic en Goran Arsovic. Men heeft uitgezocht dat de langste partij schaak die theoretisch mogelijk is 5949 zetten duurt. Helaas moet ik constateren dat de Zeeslang in het schaken uitsterft en deze keer komt het niet door het klimaat.

P.S.
Vroeger schreef ik schaakverhalen met een lengte van een A4-tje. Dat is ook niet meer van deze tijd.

Frank van der Velpen